Η ταχύτητα του φωτός και τα λάθη του τυπογραφείου

Ο Δανός αστρονόμος Ole Christensen Rømer (1644,1710) είχε σχηματίσει την ιδέα ότι η ταχύτητα του φωτός είναι μεν πολύ μεγάλη αλλά πεπερασμένη. Για να στηρίξει την άποψή του χρειάζεται κάποιες πειραματικές επαληθεύσεις. Οι αποστάσεις πάνω στη γη είναι πολύ μικρές και έτσι σχεδιάζει ένα πείραμα στα μεγέθη του ηλιακού συστήματος.

Ο δορυφόρος του πλανήτη Δία Ιώ κάνει μία πλήρη περιφορά σε 42.5 ώρες, όταν η γη βρίσκεται στη θέση L. Τρεις μήνες αργότερα, η γη είναι στη θέση K και το φως πρέπει να διανύσει επί πλέον την απόσταση LK, άρα να καθυστερήσει περίπου 10 λεπτά.

Από το μόνο τετράδιο που διασώθηκε στη μεγάλη πυρκαγιά της Κοπενχάγης του 1728 βλέπουμε τις καταγραφές του Rømer επί 10 χρόνια, που οδηγούν σε μια σεμνή ανακοίνωση στο Journal des Sçavans: 233–36, 1676, που μεταφράστηκε αργότερα στο Philosophical Transactions of the Royal Society of London 12: 893–94, 1677

Εδώ έχουμε μια εξαιρετική παρέμβαση του «δαίμονα του τυπογραφείου». Ο στοιχειοθέτης δεν έχει κεφαλαίο U για τη λέξη TOUCHANT, βάζει V, ότι πιο κοντινό και έτσι προκύπτει η ανύπαρκτη λέξη TOVCHANT. Το αστείο είναι ότι οι σύγχρονες μηχανές αναζήτησης κάνουν κείμενο την εικόνα και έτσι περνάει στη σημερινή βιβλιογραφία το TOVCHANT και δεν θα διορθωθεί ποτέ !!

Ο ανώνυμος χαράκτης του 1735 απέδωσε εξαιρετικά το εργαστήριο του Rømer, ετοιμάζοντας χαλκογραφίες για ένα βιβλίο που ο Rømer δεν εξέδωσε ποτέ.

Παρά τις εντονώτατες επικρίσεις και αντιθέσεις, ο Rømer κατάφερε να γυρίσει το κλειδί της εξέλιξης, θεμελιώνοντας το πεπερασμένο και μετρήσιμο της ταχύτητας του φωτός και να ανοίξει το δρόμο για τη θεωρία της σχετικότητας 200+ χρόνια πριν.