Το δίλημμα του Σίσυφου

Ομήρου Οδύσσεια 11.593
καὶ μὴν Σίσυφον εἰσεῖδον κρατέρ᾽ ἄλγε᾽ ἔχοντα
λᾶαν βαστάζοντα πελώριον ἀμφοτέρῃσιν.
595ἦ τοι ὁ μὲν σκηριπτόμενος χερσίν τε ποσίν τε
λᾶαν ἄνω ὤθεσκε ποτὶ λόφον: ἀλλ᾽ ὅτε μέλλοι
ἄκρον ὑπερβαλέειν, τότ᾽ ἀποστρέψασκε κραταιίς:
αὖτις ἔπειτα πέδονδε κυλίνδετο λᾶας ἀναιδής.
αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἂψ ὤσασκε τιταινόμενος, κατὰ δ᾽ ἱδρὼς
600ἔρρεεν ἐκ μελέων, κονίη δ᾽ ἐκ κρατὸς ὀρώρει.

Homer Odyssey.11.593
Aye, and I saw Sisyphus in violent torment,
seeking to raise a monstrous stone with both his hands.
[595] Verily he would brace himself with hands and feet,
and thrust the stone toward the crest of a hill,
but as often as he was about to heave it over the top,

the weight would turn it back, and then down again to the plain

would come rolling the ruthless stone.

But he would strain again and thrust it back, and the sweat

[600] flowed down from his limbs, and dust rose up from his head.

Από την στερεότυπη έκδοση Λειψίας του 1825

Η πέτρα [ λᾶας ] που κυλάει ο Σίσυφος είναι στον Ομηρο αναιδής από το στερητικό α- και αιδώς = ντροπή.
Η πέτρα είναι ξεδιάντροπη, ανελέητη και αδιάφορη για τις συνέπειες.
Είναι μοναδικό ίσως φαινόμενο μία λέξη να χρησιμοποιείται καθημερινά για πάνω από 3000 χρόνια.

Το δίλημμα του Σίσυφου, κάθε φορά, είναι να ξαναδοκιμάσει μήπως και ξεμπερδέψει με την ξεδιάντροπη αυτή πέτρα ή να τα παρατήσει.
Και, τα τελευταία 3000 χρόνια, παίρνει πάντα την αισιόδοξη εκδοχή, αδιαφορώντας για την τιμωρία των θεών.

"Το δίλημμα του Σίσυφου" "The Sisyphus' dilemma"

20 x 30 cm
Χαρτοπολτός από χρωματιστά βιομηχανικά χαρτιά, αποξηραμένα φύλλα

Πως φτάσαμε όμως ως εκεί ?

Ο Σίσυφος, κέρδιστος ἀνδρῶν[επιδέξιος, πανούργος, Ιλιάς 6.154],
γιος του Αίολου και της Εναρέτης, βασιληάς της Εφύρας στην Κορινθία (την πόλη και το θρόνο του παρέδωσε η Μήδεια), ήξερε πως ο Δίας απήγαγε την Αίγινα, κόρη του Ασωπού και πρόδωσε το μυστικό στον Ασωπό. Ο Δίας τον έστειλε στα Τάρταρα και έδωσε εντολή στον Θάνατο να τον αλυσοδέσει.
Ο Σίσυφος είπε στον Θάνατο να δοκιμάσει τις αλυσίδες να δει αν δουλεύουνε.
Εκεί που ο Θάνατος έκανε τις δοκιμές, ο Σίσυφος τον έδεσε για τα καλά και έτσι σταμάτησαν οι άνθρωποι να πεθαίνουνε.
Τη δουλειά τη χάλασε ο θεός του πολέμου Αρης, μιας και μάχες χωρίς νεκρούς δε λέγανε και τίποτα.
Ελυσε τον Θάνατο και έκλεισε για τα καλά τον Σίσυφο στα Τάρταρα.
Ο Σίσυφος, που δεν του άρεσε ο κάτω κόσμος, δεν τόβαλε κάτω και δοκίμασε δεύτερη φορά. Επεισε την Περσεφόνη να τον αφήσει για λίγο να πάει να δεί τη γυναίκα του.
Εδώ η ευφυία του Σίσυφου ξεπέρασε κάθε όριο. Την πρώτη φορά που θα τον έπαιρνε ο Θάνατος, είχε πει στη γυναίκα του Μερόπη να τον αφήσει άταφο στην πλατεία της Εφύρας. Ετσι, είχε το ακλόνητο επιχείρημα "πρέπει να γυρίσω να τιμωρήσω τη γυναίκα μου που δεν με θάβει" και σ' αυτό η Περσεφόνη δεν είχε να πει τίποτα. Οταν πήγε στην Κόρινθο, αρνιότανε να γυρίσει πίσω και τον έφερε με το ζόρι ο Ερμής.
[Αλκαίος, λυρικός ποιητής του 6ου π.Χ. αιώνα, fragment 38a]

Η Περσεφόνη επιβλέπει τον Σίσυφο. Μελανόμορφος αμφορέας του 530 π.Χ.

Ο ποιητής Λουκρήτιος [Titus Lucretius Carus 99 π.Χ-55 π.Χ.] στο μνημειώδες δοκίμιό του De Rerum Natura ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ, δίνει τη δική του αναφορά στον Σίσυφο.



Το 1986, μετά από άπειρες περιπέτειες, εκδίδεται από τις εκδόσεις ΚΕΙΜΕΝΑ [Φίλιππος Βλάχος-Γεωργία Παπαγεωργίου] η μοναδική μετάφραση του Κωνσταντίνου Θεοτόκη.

Ο Αλμπέρ Καμύ έγραψε του 1942 το φιλοσοφικό δοκίμιο "Ο μύθος του Σίσυφου" [Albert Camus, Le Mythe de Sisyphe], που τον καθιέρωσε σύντομα σαν κορυφαίο συγγραφέα του παραλόγου.
Αγόρασα το 1970 την καλαίσθητη έκδοση ΓΑΛΑΞΙΑ σε μετάφραση Βαγγέλη Χατζηδημητρίου.

Από το επαναστατικό, για την εποχή του και όχι μόνο, αυτό βιβλίο σας παραθέτω την τελευταία παράγραφο.

Η Μαρούσκα Τριαντάρη βρήκε και έστειλε το απόσπασμα από το πρωτότυπο κείμενο του Καμύ.

Cet univers désormais sans maître ne lui paraît ni stérile ni fertile.
Chacun des grains de cette pierre, chaque éclat minéral de cette montagne pleine de nuit, à lui seul, forme un monde.
La lutte elle-même vers les sommets suffit à remplir un cœur d'homme.
Il faut imaginer Sisyphe heureux.

Η Σισύφεια ψύξη [Sisyphus cooling]

είναι ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο της Κβαντικής Μηχανικής. Ανακαλύφθηκε το 1985 και έχει εξαιρετικές εφαρμογές στην ψύξη υλικών σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Τα άτομα μιας ενεργειακής στάθμης "ανεβαίνουν τον ενεργειακό λόφο", αποκτούν μεγάλη δυναμική ενέργεια και εκεί, με την επίδραση ακτίνων lazer ξαναπέφτουν απότομα στην αρχική ενέργεια με αποτέλεσμα την ψύξη του υλικού. Ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται συνεχώς [από εκεί και η ονομασία του φαινομένου] και, παρά τις απώλειες, μπορούμε να πετύχουμε θερμοκρασίες πολύ χαμηλότερες από την ψύξη Doppler.
Για μία ακόμα φορά η Ελληνική μυθολογία και γλώσσα έδωσε την ονομασία σε ένα σύγχρονο επιστημονικό φαινόμενο.

Οι Pink Floyd συμπεριέλαβαν στο άλμπουμ UmmaGumma [1969] τη σύνθεση του Richard Wright "Sysyphus" (επίτηδες γραμμένη ανορθόγραφα). Θα τη βρείτε στο
http://www.youtube.com/watch?v=B3eosxUjarU

Ο αστεροειδής 1866 Σίσυφος
To 1972 o αστρονόμος Paul Wild ανεκάλυψε έναν αστεροειδή στην οικογένεια των αστεροειδών του Απόλλωνα και τον ονόμασε "1866 Sisyphus".
Οι αστεροειδείς αυτοί βρίσκονται στην περιοχή της τροχιάς της γής και αποτελούν μόνιμη απειλή.
Ο 1866 Sisyphus έχει διάμετρο περίπου 10 km και είναι της τάξης μεγέθους του Chicxulub
, που η πρόσκρουσή του με τη γη ευθύνεται για την εξαφάνιση των δεινόσαυρων πριν 65 εκατομμύρια χρόνια.
Ο κρατήρας που άνοιξε ο αστεροειδής αυτός έχει διάμετρο 180 km, ανακαλύφθηκε από τον Glen Penfield στα τέλη του 1970 και βρίσκεται στη χερσόνησο του Yukatan στο Mexico και έχει και σήμερα την παληά ονομασία των Mayas [Chicxulub = η ουρά του διαβόλου].
8 χρόνια αργότερα ο Ian Dury έγραφε
...In the deserts of Sudan
And the gardens of Japan
From Milan to Yucatan...
http://www.youtube.com/watch?v=A61i0Xscj-k&feature=fvw

Ο αστεροειδής 1866 Σίσυφος συνδέεται άμεσα με την [μοιραία] εξέλιξη του πλανήτη γη και της ανθρωπότητας κατ' επέκταση.

Ο κρατήρας Chicxulub National Aeronautics and Space Administration (NASA) Photo ID: PIA03379.

Φτιάχνοντας ένα χάρτινο Σίσυφο κάθε μέρα, πότε εξαϋλωμένο, πότε σκουριασμένο και άλλοτε καλοστεκούμενο, αρχίζεις να καταλαβαίνεις τη δική του ανυπέρβλητη καθημερινότητα