Πολυκαισαρίη

Ο Καισαρίων ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Αιγύπτου από την οικογένεια των Πτολεμαίων, που ξεκίνησε από τα χρόνια του Μεγαλέξαντρου και τελείωσε το 30 πΧ, όταν η Αίγυπτος πέρασε οριστικά σε Ρωμαϊκή κατοχή.
Ηταν γιος της Κλεοπάτρας και του Ιούλιου Καίσαρα και γεννήθηκε τον Ιούνιο του 47 πΧ.

Η Κλεοπάτρα τον έχρισε από μωρό βασιλιά και αυτό δεν άρεσε σε πολλούς που ήθελαν πια τους Ρωμαίους να κυβερνήσουν.
Ενας απ' αυτούς ήταν και ο φιλόσοφος Αρειος, προσωπικός φίλος του Καίσαρα [του είχε δώσει το δεξί του χέρι, όταν μπήκε θριαμβευτής στην Αλεξάνδρεια !!] που κάποια στιγμή ήθελε να πει πως δε χρειαζόμαστε πολλούς Καίσαρες, όταν έχουμε τον ένα και μοναδικό. Η μονολεκτική διατύπωση τάλεγε όλα.

                                         οὐκ ἀγαθὸν πολυκαισαρίη.

Ο Πλούταρχος αποτύπωσε το γεγονός.

Ο Καβάφης, δεινός μελετητής του Αλεξανδρινού παρελθόντος και ρέκτης των ιστοριών στο περιθώριο, δεν ήταν δυνατόν να αγνοήσει το γεγονός.

 Καισαρίων
Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,
εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.
Οι άφθονοι έπαινοι κ’ η κολακείες
εις όλους μοιάζουν. Όλοι είναι λαμπροί,
ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί·
κάθ’ επιχείρησίς των σοφοτάτη.
Aν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές,
όλες η Βερενίκες κ’ η Κλεοπάτρες θαυμαστές.
Όταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσω
θάφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,
κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνος
δεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως.....
A, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου.
Σ’ έπλασα ωραίο κ’ αισθηματικό.
Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δίνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.
Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,
που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυνεν
η λάμπα μου —άφισα επίτηδες να σβύνει—
εθάρρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,
με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες· ως θα ήσουν
μες στην κατακτημένην Aλεξάνδρεια,
χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,
ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούν
οι φαύλοι —που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη».

Η δυναστεία των Πτολεμαίων πήρε τέλος και πολλοί Αλεξανδρινοί χάρηκαν που η πόλη και η χώρα παραδόθηκε στους Ρωμαίους οριστικά.

Μία σφραγισμένη επιστολή

Το Μάρτη του 1832 ο Michael Faraday παραδίδει στη βασιλική εταιρεία επιστημών του Λονδίνου μία σφραγισμένη επιστολή, μαζί με ένα σημείωμα.

Περιέχει κάποιες καθαρά προσωπικές του απόψεις για τον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό, αποτέλεσμα των ερευνών του. Αυτές τις απόψεις θέλει να τεκμηριώσει πειραματικά και, επειδή αυτό ίσως πάρει καιρό, θέλει να υπάρχουν διατυπωμένες, γιατί μπορεί στο μέλλον να αποδειχθούν ενδιαφέρουσες.
Η επιστολή αυτή ανοίχτηκε το 1938 και προκάλεσε ζωηρή αίσθηση στην επιστημονική κοινότητα.

Ο Faraday φιλοσοφικά απομακρύνεται συνεχώς από την κορυφαία για την εποχή του θεωρία της δράσης από απόσταση [action at a distance] που είχε τη σφραγίδα του κορυφαίου Isaac Newton. Οι αλληλεπιδράσεις, βαρυτικές, ηλεκτρικές και μαγνητικές δεν διαδίδονται ακαριαία, έχουν μια πεπερασμένη ταχύτητα, που πρέπει να ερευνηθεί πειραματικά. Διαισθάνεται και εισάγει την έννοια του πεδίου, χωρίς μαθηματική θεμελίωση βέβαια [κάτι που περίτρανα επιβεβαίωσε ο Maxwell πενήντα χρόνια αργότερα] και κατά βάθος πιστεύει ότι όλα τα πεδία δυνάμεων αλληλεπιδρούν, έχοντας στο βάθος κάτι "κοινό".
Δεν είναι όμως καθόλου εύκολο να τα βάλει κανείς με την αυθεντία του Newton, όπως ο Γαλιλαίος αντιπαρατέθηκε στην απόλυτη κυριαρχία του Αριστοτέλη και, αν μη τι άλλο, χρειάζονται σαφείς πειραματικές ενδείξεις. 
Ο Faraday δημιουργεί, με μία μοναδική φυσική διαίσθηση, το πλαίσιο για τη θεωρία της σχετικότητας, που εμφανίστηκε εκατό χρόνια μετά και έχει το ίδιο όραμα με τον Einstein της ενοποίησης των πεδίων. Κανείς τους δεν είχε τη χαρά να δει την επιβεβαίωση της άποψης, καμμία αμφιβολία όμως ότι ήταν και για τους δύο ακλόνητη φιλοσοφική πίστη.
Η σφραγισμένη επιστολή περιέχει τα πιστεύω του για τη διάδοση των αλληλεπιδράσεων σαν παρακαταθήκη για τους επόμενους ερευνητές.

Χαρά που θα έκανε !!

Το 1830 ο Michael Faraday έχει διαμορφώσει ξεκάθαρη άποψη για τη σχέση ηλεκτρικών και μαγνητικών φαινομένων. Θέλει όμως να παράγει μηχανική κίνηση σαν αποτέλεσμα της ηλεκτρομαγνητικής αλληλεπίδρασης.
Ετσι δημιουργεί τον πρώτο στην ιστορία ηλεκτρομαγνητικό κινητήρα.

Ενας ραβδόμορφος μαγνήτης επιπλέι δε ένα δοχείο με υδράργυρο και όταν περάσει ρεύμα ο μαγνήτης αρχίζει να περιστρέφεται [εικόνα αριστερά]. Εναλλακτικά, ο μαγνήτης είναι ακίνητος και στερεωμένος στον πυθμένα του δοχείου και η χάλκινη ράβδος που έχει επαφή με τον υδράργυρο αρχίζει να περιστρέφεται [δεξιά].

Εδώ η φαινομενολογία παίζει πρωταρχικό ρόλο. Πρέπει να κινείται κάτι που να το βλέπουν όλοι και η ευφυέστατη διάταξη πείθει και τον πιο καχύποπτο.
Είχε όμως μπροστά του ένα άλλο παράδειγμα κίνησης, μιας και είχε κάνει πάμπολλα πειράματα ηλεκτρόλυσης. Μία κίνηση που υπήρχε χωρίς να φαίνεται. Δεν ξέρουμε αν το είδε και το παρέλειψε ή αν δεν το είδε καθόλου.

Σε ένα μεταλλικό δοχείο που έχει μέσα αλατόνερο βυθίζεται λίγο μέσα στο διάλυμα μία χάλκινη ράβος.

Οταν η διάταξη συνδεθεί με μία μπαταρία, τα θετικά φορτισμένα ιόντα αρχίζουν να τρέχουν από την περιφέρεια προς το κέντρο. Τρέχουν αλλά δεν φαίνονται.

Αν βάλουμε παράλληλα στη ράβδο ένα μαγνήτη, τότε τα ιόντα θα δέχονται μία δύναμη κάθετη στην ταχύτητά τους, με αποτέλεσμα να γυρίζουν γύρω από το κέντρο.

Ετσι φτάνουν από την περιφέρεια προς το κέντρο ακολουθώντας σπειροειδείς τροχιές, μόνο που σε ένα πολύ καθαρό διάλυμα δεν φαίνονται. Και οι ηλεκτρολυτικές διατάξεις του Faraday ήταν πεντακάθαρες. Ηλεκτρόδια από πλατίνα, για να αποφεύγει τις ανεπιθύμητες οξειδώσεις, απεσταγμένο νερό και καθαροί, κατά το δυνατόν, ηλεκτρολύτες.
Σε ένα βρώμικο διάλυμα τα ιόντα παρασύρουν στην κίνησή τους τις βρωμιές, σκουριές πράσινες, πορτοκαλί και μαύρες, που, όταν κινούνται φαίνονται !!

Αν βέβαια αντιστρέψουμε τη φορά του ρεύματος ή την πολικότητα του μαγνήτη η κίνηση από δεξιόστροφη γίνεται αριστερόστροφη. Επίσης, όταν διακόψουμε το ρεύμα η κίνηση σταματάει. Θα ήταν λοιπόν φανερό ότι η κίνηση οφείλεται στην αλληλεπίδραση ρεύματος και μαγνήτη και θε γεννιόταν η εξαιρετική απορία, τι είναι αυτά τα αόρατα σωματίδια που κάνουν τις σπειροειδείς τροχιές και δημιουργούν ηλεκτρικό ρεύμα χωρίς να υπάρχει καλώδιο.
Χαρά που θα έκανε αν το έβλεπε !!!

Δύο χρόνια αργότερα, διαβάζοντας προσεκτικά την παράγραφο 2220, βλέπουμε ότι, επιδιώκοντας κάτι άλλο, έφτιαξε και αυτή τη διάταξη και είδε το υγρό να παριστέφεται γρήγορα. Δεν του έδωσε όμως την ένδειξη που αναζητούσε [τη στροφή του επιπέδου του πολωμένου φωτός] και έτσι δεν επέμεινε. Χάρηκε όμως, με το λεπτό, διακριτικό του τρόπο. 

...and the arrangements were so good...

 Ελεγε κάποτε ο Bob Dylan ότι κάθε σειρά ενός ποιήματος ήταν η αρχή από ένα ολόκληρο ποίημα. Κάτι ήξερε.

Find Nick

Επιτραπέζιο παιχνίδι.

Παίζεται με ζάρι από δύο ή περισσότερους παίκτες.

Σκοπός του παιχνιδιού είναι να βρείτε το Νίκο [Find Nick]

Βοηθητική σημείωση : Σε όλα τα τετραγωνάκια είναι ο Νίκος.

Μερικές παρατηρήσεις τώρα.

Πολλοί παίκτες προχώρησαν και μετά την πρώτη ζαριά, να βρουν πάλι το Νίκο.

Αλλοι δίστασαν να παίξουν, παραήτανε προφανές, παντού υπήρχε ο Νίκος, ότι ζαριά και να έφερναν.

Αλλοι προβληματίστηκαν ποιά ήταν η εκδοχή να χάσουν.

Σε μερικούς μπήκε η υποψία ότι η μόνη εκδοχή να χάσουν ήταν να πεθάνουν την ώρα της ζαριάς.

Ετσι, το πιο εύκολο παιχνίδι του κόσμου δημιούργησε και δημιουργεί πολλές επιφυλάξεις.

Ισως φταίει που το παιχνίδι σχεδιάστηκε μια Κυριακή πρωί, στα τέλη της 10ετίας το '80.

Στη φωτό βέβαια, όπως όλοι καταλάβατε, είναι ο Νίκος.

Μετά από τα σχετικά αιτήματα, δημοσιεύουμε κατ' αποκλειστικότητα τις οδηγίες και σε σφηνοειδή γραφή.

Ετσι οι πολυπληθείς ανά τον κόσμο Βαβυλώνιοι θα έχουν τη δυνατότητα να μπουν στους παίκτες του παιχνιδιού.

Το 1934 ο Marcel Duchamp είχε παρουσιάσει το έργο Men Before the Mirror. Ολα τα πρόσωπα βέβαια ήταν ο Marcel Duchamp.

Αχ αυτοί οι αρχιτέκτονες !!

Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής [337-283 πΧ] το 303 πΧ αναγορεύεται ηγεμών της Ελλάδος σε λαμπρές τελετές που έγιναν στην Κόρινθο.

Τότε θέλει να βάλει σε εφαρμογή το όραμα του Περίανδρου για τη διάνοιξη της διώρυγας του Ισθμού. Εξουσία έχει, χρήματα έχει, ηγεμόνας είναι, γυναίκες έχει, γκόμενες έχει, παντρεύεται επί τη ευκαιρία και τη Δηιδάμεια, (κόρη του βασιλιά των Μολοσσών, Αιακίδη, και αδερφή του περίφημου μελλοντικού βασιλιά της Ηπείρου, Πύρρου Α'), τίποτα δεν τον σταματάει.
Εκτός από τους αρχιτέκτονες.
Οι οποίοι κάνουν τις μετρήσεις τους, συσκέπτονται και ανακοινώνουν στο Δημήτριο τα δυσάρεστα.
Η στάθμη του νερού, βασιλιά μας, από τη μεριά του Κορινθιακού είναι ψηλότερη και έτσι και ανοίξεις τη διώρυγα θα πλημμυρίσει η πλευρά του Σαρωνικού, θα βουλιάξει η Αίγινα και ίσως και τα γύρω νησιά.
Η περιγραφή του μεγάλου γεωγράφου Στράβωνα είναι καταλυτική.[Α, 54]

Αρχιτέκτονες είναι, επιστήμονες είναι, αυτοί ξέρουν.
Ετσι το όραμα του Περίανδρου θα μείνει για πολλούς αιώνες ακόμα όραμα.

Φαίνεται επίπεδο, δεν είναι !!

Ο Αρχιμήδης ξεκινάει να γράψει τις αρχές της υδροστατικής.
Τα θεωρήματα είναι λίγα και το ύφος είναι απαράμιλλα αυστηρό.

Ενα βαρέλι, με διάμετρο ένα μέτρο, γεμάτο νερό είναι για τον υπόλοιπο κόσμο η απόλυτη έκφραση του οριζοντίου επιπέδου.
Ο Αρχιμήδης όμως έχει άλλη άποψη.
Είναι ένα μικρό τμήμα μιας σφαιρικής επιφάνειας, που έχει το ίδιο κέντρο με τη γη.

Ξεκινώντας από αυτή τη θεμελιώδη παραδοχή, τα θεωρήματα και οι αποδείξεις τους τρέχουν σαν το νερό.
Αυτό που νομίζουμε επίπεδο, δεν είναι παρά μια προσέγγιση, ένα πολύγωνο εγγεγραμμένο σε ένα κύκλο.
Ενα πολύγωνο με πολλές πλευρές.
Σαράντα εκατομμύρια πλευρές.
Δεν το φαντάζεται απλώς, το ξέρει !!!

Στα βήματα των μεγάλων ερευνητών

Η βαρύτητα ήταν από παλιά δύσκολο και απρόσιτο θέμα.
Ο Αριστοτέλης παρασύρθηκε και θεώρησε ότι ένα βαρύ σώμα πέφτει πιο γρήγορα από ένα ελαφρό και έβαλε την ανθρώπινη σκέψη σε λάθος μονοπάτια για δυό χιλιάδες χρόνια.
Ο Galileo παίρνει τη μεγάλη απόφαση και την ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη να κάνει μετρήσεις για να δει τι συμβαίνει. Υποψιάζεται ότι ο μεγάλος πολυέλαιος στην εκκλησία του Αγίου Πέτρου κάνει ισόχρονες ταλαντώσεις. Πώς να το διαπιστώσει όμως, ρολόγια δεν υπάρχουν. Είναι τόσο το πάθος του που μετράει την περίοδο της ταλάντωσης με το σφυγμό του χεριού του. Τα συμπεράσματα άργησαν, ήταν τόσο ταραγμένος που ο σφυγμός του έκανε τα δικά του παιχνίδια. Οι υποψίες του όμως επαληθεύτηκαν, ένα εκκρεμές κάνει ισόχρονες ταλαντώσεις μέχρι να σταματήσει, άρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση του χρόνου. Τα επόμενα βήματα δεν περιμένουν. Αφήνει μεταλλικά σφαιράκια να πέφτουν από ψηλά ή να κυλάνε σε επικλινείς ράγες και διαπιστώνει ότι ο χρόνος είναι ίδιος άσχετα από το βάρος των σφαιρών. Η αγωνία τώρα γίνεται εφιάλτης, ο Αριστοτέλης έχει κάνει λάθος και άντε να το πεις αυτό στους κατέχοντες. Μια ζωή στην περιφρόνηση και τον κατατρεγμό, η ρότα όμως έχει αλλάξει, καλές οι θεωρίες, κάθε τρεις και λίγο ακούμε κι από μία, αλλά να κάνουμε και καμμιά πειραματική επαλήθευση για να βλέπουμε πού πάμε.

Ο Newton έρχεται στον κόσμο ένα χρόνο μετά το θάνατο του Galileo. Εχουν μεσολαβήσει οι εκπληκτικές σε ακρίβεια μετρήσεις του Tycho Brahe και η περιγραφή των κινήσεων των πλανητών από τον Kepler. Είναι όλα έτοιμα να αναζητήσουμε πια τις αιτίες, αρκεί κάποιος να τολμήσει.
Ο  Newton μετά από διεξοδική μελέτη των αρχαιοελληνικών μαθηματικών έχει μελετήσει αναλυτικά τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων αλλά κρατάει για δεκαπέντε χρόνια τις μελέτες στο συρτάρι. Είναι η καταλυτική επίδραση του μεγάλου αστρονόμου Halley που φέρνει στο φως το εκπληκτικό σύγγραμμα Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica τον Ιούλιο του 1687.

Η δομή, η αρτιότητα και το αυστηρό ύφος μόνο με το έργο του Ευκλείδη και του Αρχιμήδη μπορούν να συγκριθούν.
Η διαλεκτική της νέας θεμελίωσης της Μηχανικής είναι πρωτοφανής.
Θα μελετήσουμε με μεγάλη προσοχή τις τροχιές των ουρανίων σωμάτων και θα βγάλουμε το αίτιο σαν συμπέρασμα της κίνησης.
Είναι ήδη γνωστό ότι οι πλανήτες γράφουν ελλειπτικές τροχιές και οι κομήτες υπερβολές ή παραβολές. Η δύναμη της έλξης που παράγει τέτοιες τροχιές είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το τετράγωνο της απόστασης από τον ήλιο, που δεσπόζει βαρυτικά στο ηλιακό μας σύστημα.
Η απόδειξη είναι ξεκάθαρη, ο νόμος της παγκόσμιας έλξης βγήκε μέσα από τις ιδιότητες των κωνικών τομών !!

Ο Halley ήταν και ο χρηματοδότης της έκδοσης, ίσως χωρίς αυτόν το έργο να έμενε στο συρτάρι, όπως πολλά άλλα του κορυφαίου Isaac Newton.