Η επιγραφή του Behistun

Στο δρόμο από τη Βαβυλώνα μέχρι τα Εκβάτανα υπάρχει μια τεράστια τοιχογραφία χαραγμένη στους απόκρημνους βράχους, πλάτους δεκαπέντε μέτρων και μήκους εικοσι πέντε, εκατό μέτρα ψηλότερα από το επίπεδο του δρόμου.

 Το μνημείο αυτό ήταν παραγγελία του Δαρείου του 1ου και φτιάχτηκε το 520 πΧ, λίγο αφού έγινε βασιλιάς της Περσίας.
Γράφτηκε σε τρεις γλώσσες, αρχαία Περσικά, Ελαμικά και Βαβυλωνιακά, ώστε να γίνεται κατανοητή από όλους τους λαούς που ζούσαν στη μεσοποταμία.
Η ανακάλυψη της επιγραφής αυτής στους νεώτερους χρόνους ήταν αντίστοιχη με την πέτρα της Ροζέτας για τα ιερογλυφικά και βόηθησε σημαντικά στην αποκρυπτογράφηση των τριών αυτών γλωσσών, τη συλλαβική τους μορφή και τη χρήση των συμβόλων της σφηνοειδούς γραφής.
Η διάταξη των τριών κειμένων φαίνεται στην ακόλουθη σχηματική απεικόνιση

[πηγή Encyclopaedia Iranica, BISOTUN iii. Darius's Inscriptions]

Εδώ συναντάμε για πρώτη φορά σε γρaπτό λόγο την Αρυα γλώσσα
"Εγώ ο Δαρείος, βασιλιάς της Περσίας, με τις ευλογίες του Αχουραμάζντα, έφτιαξα αυτή την επιγραφή στην Αρυα γλώσσα"
[στήλη 4, σειρά 70]

τη λέξη "μάγος"

καθώς και τη λέξη "Γιάουνα"
που χρησιμοποιούσαν οι Πέρσες για τους Ελληνες [Ιωνες]

Σε άλλη θέση, στον τύμβο του Δαρείου, βρίσκουμε και πιο αναλυτική περιγραφή,
"Γιάουνα" για τους Ελληνες της Ιωνίας και
"Γιάουνα τακαμπάρα" δηλαδή Ελληνες με πλατύγυρο καπέλο, δηλαδή Μακεδόνες, από τη χαρακτηριστική καυσία που συνήθιζαν να φορούν.

Η επιγραφή βρίσκεται στην περιοχή του σημερινού Kermanshah του Ιράν και μπήκε στα διατηρητέα μνημεία της UNESCO το 2006.