Στα 200 π. Χ.

To 334 π.Χ. μετά από τη μάχη στο Γρανικό ποταμό, ο Αλέξανδρος έστειλε από τα λάφυρα της μάχης 300 πανοπλίες ως αφιέρωμα στον Παρθενώνα της Αθήνας, με την αναθηματική επιγραφή

"Αλέξανδρος Φιλίππου καί οι Έλληνες πλήν Λακεδαιμονίων από τών βαρβάρων τών τήν Ασίαν

κατοικούντων"

 

Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι

Η φράση-κλειδί βέβαια είναι πιο παλιά.

Ηδη ο Ηρόδοτος γράφει στην Ιστορία του

"Ελληνας πάντας ασχόλους είναι εις πάσαν σοφίην, πλην Λακεδαιμονίων"

και ο Πλάτων, στον διάλογό του "Μενέξενος"

"ουτ' Ερετριεύσιν εβοήθησεν Ελλήνων ουδείς, ούτε Αθηναίοις, πλην Λακεδαιμονίων. Ούτοι δε τη υστεραία της μάχης αφίκοντο."

Το γεγονός είχε εικαστικές προεκτάσεις στον 20ο αιώνα.

Στα 200 π.Χ.
«Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Ελληνες πλην Λακεδαιμονίων --»

Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε
πως θ' αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
για την επιγραφή αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,
μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
για να τους οδηγούν και να τους προστάζουν
σαν πολυτίμους υπηρέτας. Αλλωστε
μια πανελλήνια εκστρατεία χωρίς
Σπαρτιάτη βασιλέα γι' αρχηγό
δεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.
Α βεβαιότατα «πλήν Λακεδαιμονίων».

Είναι κι αυτή μια στάσις. Νοιώθεται.

Ετσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό
και στην Ισσό μετά και στην τελειωτική
την μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός
που στ' Αρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:
που απ' τ' Αρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ' εσαρώθη.

Κι απ' την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ' εμείς
ελληνικός καινούριος κόσμος, μεγας.

Εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ' οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Ελληνες Αιγύπτου και Συρίας,
κ' οι εν Μηδία, κ' οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε, ως τους Ινδούς.

Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1931)



Νίκος Εγγονόπουλος